بام وارونه به نوعی از اجرای عایق کاری پشت بام گفته می شود که محل نصب عایق حرارتی با عایق رطوبتی جابجا شده باشد. به این نوع اجرای عایق، پوشش بام محافظت شده نیز گفته می شود. مزیت این جابجایی کاستن از میزان انتقال حرارت از پشت بام به سقف و جلوگیری از آسیب رسیدن به عایق رطوبتی است. در این مقاله به معرفی سیستم عایق کاری بام وارونه می پردازیم. با کافه ساختمان همراه باشید.
انواع عایق و عایق کاری ساختمان
ساختار بام وارون
در یک ساختار بام وارون یا Inverted Roof Membrane Assembly (به اختصار IRMA)، لایه عایق رطوبتی، که معمولا به صورت یک غشای مایع اجرا می شود، روی اسلب بتن قرار می گیرد و تخته های عایق حرارتی روی آن قرار می گیرد و روی آن اسلب های پوشش دهنده یا قلوه سنگ می ریزند تا وزن آن افزایش یافته و در اثر باد یا آب (شناور شدن) جابجا نشود. در هنگام بارش، آب باران از فاصله بین لایه عایق رطوبتی و لایه های بالایی به سمت ناودان ها و شبکه جمع آوری آب های سطحی بام هدایت می شود.
از جمله مزیت های روش عایق کاری بام وارون این است که عایق حرارتی از انقباض و انبساط غشای عایق رطوبتی که در اثر گرم و سرد شدن هوا و یخ زدن و یا تابش خورشید رخ می دهد به طور چشمگیری می کاهد. همچنین از آسیب هایی که ممکن است در اثر حرکت و راه رفتن افراد روی بام رخ دهد جلوگیری می کنند.
در پیاده سازی روش بام وارون و در محاسبه مقدار U (ضریب جابجایی گرما یا ضریب انتقال حرارت) بام، لازم است تا ملاحظات مربوط به مرطوب بودن عایق برای مدت طولانی که به دلیل نصب آن در لایه بیرونی رخ می دهد لحاظ شود. همچنین ملاحظاتی همچون احتمال نفوذ رطوبت به زیر لایه عایق حرارتی و به دام افتادن آن برای مدتی طولانی که (بر کارکرد و دوام عایق موثر است) باید در نظر گرفته شود. این مساله ممکن است خطر میعان بخار آب موجود در هوا در هنگام پیاده سازی سقف را ایجاد کند چرا که دمای لایه عایق رطوبتی ممکن است کمتر از دمای نقطه شبنم باشد که این موجب میعان بخار آب می شود و پیامد آن خوردگی و کاهش عمر عایق است. با این وجود، به محض گرم شدن عرشه سقف و ممبران عایق رطوبتی، آب انباشته شده در اثر میعان، در اثر مجاورت با گرما بخار می شود. چنانچه آب ناشی از میعان بخار آب و انباشت در زیر لایه عایق حرارتی برای مدت طولانی باقی بماند می تواند مشکل ساز شود.
در تصویر زیر سیستم عایق بام وارون به صورت شماتیک نشان داده شده است.
مصالح عایق مورد استفاده در بام وارون
دو نوع عایق EPS (پلی استایرن انبساطی) و XPS (پلی استایرن قالب ریزی شده) به طور معمول در درجه بندی های 100، 200 و 300 موجود هستند. چنانچه بار بسیار بالا روی سقف مد نظر باشد از عایق با گرید (درجه) 300 استفاده می شود. به لحاظ مقاومت در برابر بار، عایق EPS برتری هایی نسبت به جنس XPS دارد. به طوری که در یک مطالعه موارد زیر گزارش شد:
- عایق XPS در گذر زمان مقدار 25 درصد تغییر شکل نشان می دهد
- در اثر فشردگی به میزان 45 درصد، عایق XPS کشسانی خود را از دست می دهد
- عایق EPS تا 65 درصد متراکم شدن همچنان کشسانی خود را حفظ می کند
- عایق EPS پس از 50 درصد فشردگی توان بازیابی 98 درصد از ضخامت خود را دارا می باشد.
عایق های درجه 300 و 200
برای بیشتر اجراهای عایق بام وارون، عایق EPS درجه 200 کاملا به صرفه و موثر است و می تواند کارآیی خوبی در برابر فشردگی از خود نشان دهد. عایق درجه 300 در شرایطی که بار بسیار سنگین روی بام وارد می شود مورد استفاده قرار می گیرد. البته طراحی ترکیبی نیز می تواند برای بهبود کارآیی و کاهش هزینه ها مورد استفاده قرار گیرد.
