اکوسیستم استارتاپی بارسلونا

پیشرفت اکوسیستم استارتاپی بارسلونا، مدیون عوامل مختلفی است که بی‌شک حمایت و پشتیبانی دولت و ارتباطات عالی جهانی نقش‌های مهمی در آن بازی می‌کنند.

استارتاپ املاک به ارزش 20 میلیون دلار

در طول هفته‌های اخیر بارسلونا به دلیل اختلاف‌نظرهای موجود در مورد استقلال کاتالونیا از اسپانیا، تیتر اول نشریات بین‌المللی بود. ولی در نگاهی عمیق‌تر، در این شهر داستان‌های دیگری نیز می‌گذرد که می‌تواند درس‌های مهمی برای سایر شهرهای سراسر جهان داشته باشد. یکی از این داستان‌ها، رشد چشمگیر اکوسیستم استارتاپی بارسلونا در چندین سال گذشته است. نشریه‌ی فوربز در گزارشی مراحل تکامل این اکوسیستم، نقاط قوت و دارایی‌های آن و همچنین اقداماتی که برای سرعت بخشیدن به این رشد انجام می‌شود را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده است. برای مثال در سال ۲۰۱۶، استارتاپ تجارت الکترونیک Privalia توسط یک شرکت فرانسوی به مبلغ ۵۶۰ میلیون دلار خریداری شد. این نقطه‌ی عطف، امسال به‌وسیله‌ی استارتاپ توسعه‌دهنده‌ی بازی‌های گوشی‌های هوشمند سوشال پوینت از پی گرفته شد: شرکت Take-Two، غول بازی‌های کامپیوتری، سوشال پوینت را به مبلغ ۲۵۰ میلیون دلار خریداری کرد. سوشال پوینت که در سال ۲۰۰۸ در بارسلونا تأسیس‌شده است، پس‌ازاین مسئولیت بخش جدید بازی‌های گوشی همراه Take-Two را به عهده خواهد داشت.

این مثال‌ها، رویدادهای تکرار نشدنی نیستند. تعداد کل استارتاپ‌هایی که با استراتژی‌های خروج از اکوسیستم استارتاپی بارسلونا، به موفقیت رسیده‌اند، در طول ۵ سال گذشته، ۴ برابر شده است. مهم‌تر اینکه در طول همین دوره‌ی زمانی، بارسلونا هرسال حداقل یک خروجی بزرگ با مبلغ بالای ۱۰۰ میلیون دلار داشته است که یا خرید توسط یک شرکت برتر بوده یا عرضه‌ی عمومی سهام (IPO). در مدل چرخه حیات اکوسیستم، چنین خروجی‌هایی می‌توانند به‌عنوان یک «عامل مؤثر» عمل کنند که باعث می‌شود کل یک اکوسیستم به مرحله‌ی جدیدی از رشد و توسعه وارد شود. درنتیجه، بارسلونا یک مثال عالی از اکوسیستم‌های استارتاپی است که از فاز فعال‌سازی، به مرحله‌ی جهانی‌سازی (در مدل چرخه‌ی حیات اکوسیستم) منتقل می‌شوند. در مرحله‌ی فعال‌سازی، همان‌طور که از نامش پیدا است، اکوسیستم استارتاپی باید بر فعال کردن منابع محلی و ساخت یک جامعه‌ی قدرتمند برای حمایت از استارتاپ‌ها تمرکز کند. این موضوع می‌تواند از طریق رویدادها یا راه‌اندازی سازمان‌های حمایتی رخ دهد. در بارسلونا، فعال شدن اکوسیستم از طریق افزایش تعداد شتاب‌دهنده‌ها و تمرکز بر حمایت از استارتاپ‌های منطقه (مثل حوزه‌ی بازسازی شهری 22@Barcelona) صورت گرفت.

شهر استارتاپی آتلانتا

بارسلونا، رشد چشمگیری را به لحاظ ابعاد (با بیش از هزار استارتاپ تکنولوژی که رقمی بسیار بالاتر از میانگین اکوسیستم‌های دیگر مرحله‌ی فعال‌سازی است) و همچنین سرعت تغییرات تجربه کرده است. در ۲ سال گذشته بودجه استارتاپ‌های نوپا در بارسلونا سریع‌تر از اکثر اکوسیستم‌های سراسر جهان افزایش‌یافته، که بیشتر این سرمایه‌ها از خارج از این منطقه به دست می‌آید: ۵۳ درصد از سرمایه‌گذاری‌ها توسط سرمایه‌داران غیربومی انجام‌گرفته است. این رشد و افزایش قیمت خریدوفروش استارتاپ‌ها، تجربه‌ی منحصربه‌فردی را در بارسلونا پدید آورده است. تجربه‌ای که در آن بنیان‌گذاران و مؤسسین، استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران، به اکوسیستم وارد می‌شوند، در آن محیط رشد می‌کنند و با استراتژی‌های مناسب، در بهترین زمان ممکن، خارج می‌شوند. برای مثال در بارسلونا یک‌سوم بنیان‌گذاران دارای۲ تا ۳ سال تجربه‌ی پیشین در زمینه‌ی کار با استارتاپ هستند. تجربه‌ی استارتاپی برای هر اکوسیستم یک دارایی ارزشمند محسوب می‌شود که اگر به‌درستی بازیابی شود، می‌تواند به نفع مؤسسین آتی هم باشد.

سوال اصلی این است که بارسلونا چگونه توانسته است در مدتی کوتاه از مرحله‌ی فعال‌سازی به مرحله‌ی جهانی‌سازی راه پیدا کند؟ شاید شهرهای دیگر جهان نیز باید به این ۳ درس مهم توجه کنند:

1. بارسلونا رویدادهای جهانی را به ارتباطات جهانی تبدیل می‌کند. شهرهای زیادی هستند که برای رویدادها و کنفرانس‌های خود تبلیغ می‌کنند، اما موارد اندکی واقعاً از این شرایط منتفع می‌شوند. بارسلونا نه‌تنها میزبان رویدادهای بزرگی مثل کنگره‌ی جهانی موبایلاست، بلکه به استارتاپ‌های خود اجازه می‌دهد در این رویدادها، ارتباطاتی جهانی برقرار کنند. در نظر داشته باشید که یک اکوسیستم با این ابعاد، پتانسیل بالایی برای ارتباطات جهانی دارد و به‌تبع استارتاپ‌های محلی از این ارتباطات فرصت‌های زیادی به دست می‌آورند. برای مثال کنگره‌ی جهانی موبایل، یک پلتفرم کسب‌وکار تخصصی به نام 4YFN را برای استارتاپ‌ها طراحی و تولید کرده است.
2. بارسلونا روی بخش‌های فرعی که با نقاط قوت آن سازگارند، متمرکزشده است. این شهر از زمانی که در سال ۱۹۹۴ میزبان بازی‌های المپیک بود، شهرتی جهانی برای طراحی زیبای شهری خود به دست آورده است. شهرداری و حکومت ایالتی این منطقه برای ارتقا و توسعه‌ی این شهرت، زحمت زیادی کشیده‌اند. پس‌ازآن، وقتی دولت روی بارسلونا به‌عنوان یک «شهر هوشمند» تمرکز کرد و حمایت خود را از استارتاپ‌های فعال در هوشمند سازی نشان داد، این تلاش‌ها معنی بیشتری پیدا کرد. موسسه Catalan Trade تخمین میزند حدود ۳۰۰ استارتاپ شهر هوشمنددر بارسلونا فعالیت می‌کنند که نیمی از آن‌ها صادرات هم دارند.
3. بارسلونا به‌شدت از استارتاپ‌های خود پشتیبانی می‌کند. برخلاف بسیاری از شهرهای مطرح، برای بارسلونا و کل منطقه کاتالونیا، استارتاپ‌ها نمایش فرعی توسعه‌ی اقتصادی متمرکز بر شرکت‌های بزرگ نیستند. شکی نیست که شرکت‌های بزرگ و برتری نیز در بارسلونا وجود دارند ولی آژانس‌های عمومی این شهر، سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها را یکی از وظایف اصلی خود می‌دانند (مثلاً به تأمین بودجه و افزایش سرمایه‌ی استارتاپ‌های نوظهور کمک می‌کنند.) در همه‌ی استراتژی‌های اقتصادی این ناحیه، توجه به کارآفرینی چهره‌ی بارز و مشخصی دارد.

البته در هر اکوسیستمی جای بهبود و پیشرفت وجود دارد و ماهیت تکامل اکوسیستم در فاز جهانی‌شدن تغییر می‌کند: سهام‌داران و ذینفعان باید فراتر از مرزهای منطقه‌ای بیندیشند. بارسلونا هم به ابعاد بزرگ‌تر جهانی نیاز دارد: استارتاپ‌های این شهر به ارتباطات وسیع‌تر جهانی احتیاج دارند تا بتوانند سهم بیشتری از بازارهای بین‌المللی را از آن خود کنند. باوجود رشد عالی این سال‌ها، برای رسیدن به این هدف باید به سرمایه و بودجه‌ی بیشتری دسترسی پیدا کرد. سؤالی که مطرح می‌شود، همان پرسشی است که در مورد همه‌ی اکوسیستم‌ها وجود دارد: سهامداران و ذینفعان چگونه می‌توانند اتصال و ارتباطات جهانی را گسترش دهند؟ بدون تحریف انگیزه‌های اصیل، چگونه می‌توان به سرمایه‌ی بیشتری دسترسی پیدا کرد؟ در چند سال آینده وقتی به بارسلونا نگاه می‌کنیم، می‌توانیم پاسخ این سؤال‌ها را بیابیم. شاید ۵ تا ۱۰ سال آینده بپرسیم بارسلونا چگونه در فاز جهانی به چنین رشدی دست‌یافت؟