تاریخچه آسانسور
تاریخچه پیدایش آسانسور به ۲۵۳سال قبل از میلاد مسیح بازمی گردد. ارشمیدس وسیله ای شبیه به آسانسور اختراع کرد که قابلیت حمل یک نفر را برای ارتفاعات نه چندان زیاد را داشت. این آسانسور دستی نمونه ای از نخستین حرکات بشر برای ساختن یک بالابر بود. فناوری ساخت آسانسور به سرعت پیش رفت و بسیاری از سازندگان ساختمان های جهان این وسیله مفید و کارا را استفاده کردند. براساس آخرین آمارهای ارایه شده، ایتالیایی ها بیشترین آسانسور سواران نام گرفته اند. با اینکه این کشور جمعیت بالایی ندارد، اما آنها با نصب ۸۵۰هزار دستگاه آسانسور رتبه نخست را در دنیا به خود اختصاص داده اند. در ایتالیا روزانه بیش از ۱۰۰میلیون نفر از آسانسور استفاده می کنند. پس از این کشور، آمریکا با داشتن ۷۰۰هزار دستگاه آسانسور و چین با ۶۱۰هزار رتبه های دوم و سوم را در اختیار داشتند. البته این آمار به سال ۲۰۰۸ مربوط می شود و با سرعتی که نزد چینی ها سراغ داریم، به احتمال فراوان، این آمار دچار تغییر و تحولات شده است.
مقررات ایمنی سیستم محرکه آسانسور
- هر آسانسور باید حداقل یک سیستم محرك مخصوص به خود داشته باشد.
- حرکت دادن آسانسور به دو روش مجاز است .
- آسانسور باید مجهز به سیستم ترمزي باشد که در مواقع قطع منبع تغذیه موتور اصلی و یا مدارهاي فرمان به صورت خود کار سیستم متحرکه را متوقف نماید .
- سیستم ترمز باید یک ترمز الکترومکانیکی (اصطکاکی) داشته باشد .
- سیستم ترمز باید بدون هیچگونه تاخیري پس از قطع مدار باز کننده ترمز، عمل نماید (دیود با خازنی که به طور مستقیم به ترمینال سیم پیچی ترمز متصل است بعنوان یک وسیله تاخیر دهنده محسوب نمی شود).
- فشار کفشک هاي ترمز باید توسط نیروي فنر تامین شود .
- ترمز باید داراي حداقل دو کفشک با لنتهاي نسوز باشد که روي دیسک یا استوانه عمل می کنند .
- استفاده از ترمز نواري ممنوع است .
- وجود چرخ طیار یا وسیله دیگري براي رساندن کابین در حالت اضطراري تا سر طبقه ضروریست .
- براي قسمتهاي گردنده در دسترس با سطح ناصاف نظیر زنجیرها ، چرخ زنجیرها و چرخ دنده ها بایستی حفاظت موثري پیش بینی شود .
- کلیه اجزاء گردنده با سطح صاف بایستی به رنگ زرد باشد.
قطعات اصلی آسانسور
- وسایل تعلیق کابین و وزنه تعادل که می تواند سیم بکسل فولادی و یا زنجیر باشد.
- وسیله رانش که محرک آسانسور است و شامل: موتور الکتریکی - گیربکس - ترمز - فلکه کششی و یا دنده زنجیر - شاسی ماشین – کوپلینگها، محورها، یاتاقانها می باشد.
- کابین که مسافرین و یا بار را حمل می کند، شامل یوک، که چهارچوبی فلزی است و کابین ازطریق آن به سیستم تعلیق متصل می شود، کف کابین که بار را نگهداری می کند و بدنه کابین به کف متصل است .
- وزنه تعادل که برای جبران وزن کابین و قسمتی از ظرفیت بکار می رود.
- چاه آسانسور: این فضا قسمتی یا تماما پوشیده است و از کف چاله تا سقف (کف موتورخانه) ادامه دارد در این فضا کابین و وزنه تعادل حرکت می کنند و شامل ریلهای راهنما برای کابین و وزنه تعادل و درهای طبقات و ضربه گیر در کف چاه می باشد.
- سیستم ایمنی: یک وسیله مکانیکی است که در صورت بروز هر گونه خرابی، یا شل شدن سیم بکسل (زنجیر تعلیق) وسیله توقف و نگاه داشتن کابین و یا وزنه تعادل در روی ریل راهنما می باشد و اگر سرعت کابین در جهت پائین رفتن از مقدار مشخص شده ای تجاوز کند این مکانیزم عمل می نماید، عملکرد این مکانیزم توسط گاورنر که معمولا در موتور خانه است شروع می شود.
- ضربه گیرها: کابین یا وزنه از حدود تعیین شده در چاهک گذشته و امکان برخورد با کف چاهک پیش آید این وسیله از برخورد خشن جلوگیری می نماید. ضربه گیر ممکن است از جنس پلی اورتان، فنر یا نوع روغنی انتخاب شود که بستگی به سرعت اسمی داشته و طوری طراحی می شود تا انرزی جنبشی کابین یا وزنه تعادل را جذب کرده (نوع فنری) و یا مستهلک نماید.
- تجهیزات الکتریکی: که شامل امکانات ایمنی و روشنایی نیز می گردد .
- موتور و گیربکس بالا بر: موتور و کاهنده های بدون چرخ دنده معمولا برای سرعت های بیشتر از 2.5 متر بر ثانیه استفاده میشود در حالیکه برای سرعت های کمتر، از گیربکس های دارای چرخ دنده استفاده می شود قبلا از گیربکس با چرخ دنده های ساده استفاده می شد ولی با پیشرفت روش های طراحی و تولید، چرخ دنده های حلزونی یک استاندارد قابل قبول مورد استفاده در گیربکس آسانسورها شد .
- ترمزها: در صورت قطع برق یا قطع برق سیستم کنترل، سیستم ترمز آسانسور باید به طور اتوماتیک عمل کند. لذا از ترمز های اصطکاکی الکترو مغناطیسی استفاده می شود. اگر کابین با 125% بار نامی خود در سرعت معمول خود حرکت کند، ترمز ها باید قادر به توقف کامل سیستم باشند و بلافاصله سیستم را در حالت ساکن نگهدارند. ترمز باید توسط فنرهای فشاری و یا نیروی وزن عمل کند. ترمز توسط الکترومغناطیس و یا الکتروهیدرولیک باید باز شود. اگر جریان برق قطع شود باید حداقل دو وسیله مستقل الکتریکی کنترل کننده داشته باشد. در صورت قطع جریان برق، ترمز باید بلافاصله عمل نماید. هنگامیکه موتور گیربکس با یک وسیله دستی اضطراری مجهز باشد ترمز باید طوری طراحی شده باشد که توسط دست بتوان آن را باز کرد و با فشار دائمی توسط نفر این ترمز باز بماند .
انواع آسانسور
انواع آسانسور از نظر ساختار عبارتند از:
- آسانسورهای مغناطیسی
- آسانسورهای هیدرولیک
- آسانسور کابلی
- انواع آسانسور از نظر کاربرد عبارتند از:
- آسانسور حمل بار و مسافر
- آسانسور خدماتی
- آسانسور خودرو بر
پارامتر هاي فنی آسانسور
- ظرفیت بر اساس 75 کیلوگرم به ازاء هر نفر
- سرعت
- ارتفاع مسیر (بالا رفتن کابین) تعداد و محل توقف ها
- ابعاد چاه آسانسور، کابین و موتورخانه
- سیستم درب هاي آسانسور و ورود و خروج و نوع کنترل
- تعداد آسانسورها و مکان آنها در ساختمان
- شرایط محیط کار کرد
- ولتاژ برق، تعداد استارت آسانسور در ساعت و فاکتوربار
- سیستم کنترل آسانسور
- و پارامتر هاي دیگر شامل (ترافیک،مدت زمان انتظار و...)
مراحل طراحی آسانسور
- آماده سازی کف چاله آسانسور
- تهیه نقشه
- بتون ریزی کف چاهک
- عملیات آهن کشی (سازه فلزی) چاهک آسانسور
- دیوارکشی اطراف چاهک
- ایجاد موتورخانه
- دورچینی درب طبقات
- اجرای کابل کشی و نصب تابلو برق سه فاز
- بتون ریزی سقف چاهک
- انتخاب آسانسور برای ساختمان های مسکونی
در ساختمان های با بیش از ۸ طبقه بالای ورودی اصلی یا با طول مسیر اصلی حرکت بیش از ۲۳ متر بالای ورودی اصلی، باید حداقل دو دستگاه آسانسور پیش بینی گردد که یکی از آنها با حداقل ظرفیت ۱۰۰۰ کیلوگرم مناسب حمل برانکارد باشد و به کلیه طبقات نیز سرویس دهد.
حداقل سرعت آسانسورهای مسافربر با توجه به ارتفاع ساختمان از کف پایین ترین تا کف بالاترین طبقه به صورت زیر می باشد:
- ۸ طبقه یا تا ۲۳ متر طول مسیر حرکت: حداقل سرعت ۰.۶۳ متر بر ثانیه
- ۹ طبقه تا ۱۲ طبقه یا تا ۳۶.۵ متر طول مسیر حرکت: حداقل سرعت ۱ متر بر ثانیه
- از ۱۳ تا ۲۰ طبقه یا تا ۶۳ متر طول مسیر حرکت: حداقل سرعت ۱.۶ متر بر ثانیه
- از ۲۱ تا ۲۵ طبقه یا تا ۸۰ متر طول مسیر حرکت: حداقل سرعت ۲ متر بر ثانیه
- از ۲۶ تا ۳۰ طبقه یا تا ۹۵ متر طول مسیر حرکت: حداقل سرعت ۲.۵ متر بر ثانیه
موارد فوق الذکر راهنمای ساده ای برای تعیین حداقل سرعت مورد نیاز در طراحی و انتخاب آسانسور برای ساختمان های مسکونی می باشد. بدیهی است برای رسیدن به زمان انتظار مناسب، برای ساختمانهای بیشتر از ۳۰ طبقه، برای ساختمان های غیر مسکونی (تجاری، اداری و غیره) و با ساختمان های با کاربری خاص، حتی برای انتخاب دقیق آسانسور جهت ساختمانهای مسکونی، لازم است بر مبنای استاندارد ملی ایران و استاندارد جهانی ایزو ۴۱۹۰، با توجه به سطح زیربنا و جمعیت ساکن در ساختمان، محاسبات ترافیکی، انتخاب تعداد آسانسور، ظرفیت، سرعت و سایر مشخصات آن تعیین گردد.
