گروه جامعه-نورا حسینی: می گویند تهران شهر دوستدار سالمند است اما کم تر شهروندان سپیدموی این شهر را در معابر این شهر می بینیم. پیاده‌روهای باریک که پستی، بلندی زیادی دارند. خیابان هایی که برای عبور از آن باید ده ها پله را بالا و پایین بروند. ایستگاه های مترویی که پله های برقی اش با عصا و تن لرزان آنها همخوانی ندارد. پاتوق اصلی سالمندان تهرانی بوستان های این شهر است که بیشتر نیمکت های آن را پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها پر کرده اند. تفریح و سرگرمی اختصاصی دیگری برای سالمندان تعریف نشده است .برنامه ریزان شهری شهر دوستدار سالمند را شهری تعریف می کنند که در آن سالمندان و مردم عادی هر دو به یک اندازه از حقوق شهروندی برخوردارند و شهر با سالمندان غریبه نیست و استانداردها و کدهای طراحی در مناسب سازی آن رعایت می شود این در حالی است که مطالعات نشان می دهد که در کشور ما و به خصوص شهر تهران سالمندان دارای مشکلات فراوانی هستند و جامعه امروز نسبت به سالمندان بی توجه است .
تعریف جهانی شهر دوستدار سالمند
بر اساس رویکرد سازمان بهداشت جهانی، شهرهای دوستدار سالمند شامل آن دسته از فضاهای شهری هستند که توزیع خدمات عمومی در آن ها به گونه ای است که دارای حداکثر تناسب با نیازها و محدودیت های افراد سالمند است. طبق این تعریف، خدمات حمل و نقل، امور اداری، شبکه های مخابراتی و ارتباطات رسانه ای، ساخت و ساز اماکن و طراحی معماری شهری، خدمات فرهنگی و بهداشتی به شکلی ارائه می شود که افراد سالمند بدون وابستگی یا با دریافت حداقل کمک از سوی دیگران بتوانند از آن ها بهره مند شوند. همچنین در چنین شهرهایی توجه به نیازهای تعریف شده فرد سالخورده به عنوان یک ضرورت در شاخصه های فرهنگی و تعاملات بین فردی لحاظ می شود.
تفاوت تهران با تعریف های جهانی
تهران نسبت به سایر شهرهای ایران بیشتر سالمندانش را دوست داشته با این وجود هنوز مشکلات بسیاری در این زمینه وجود دارد. محمدرضا اسدی، معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران با اشاره به شرایط نامناسب معابر و امکان عمومی در شهر تهران برای تردد سالمندان، معلولان و کودکان افزود: بارها در این خصوص جلساتی با شهرداران مناطق برگزارشده است اما نتیجه ای در بر نداشته است. وی با اشاره به اینکه به زودی کمیته ای برای بررسی روند مناسب سازی معابر از سوی شهرداری و بهزیستی استان تشکیل خواهد شد، گفت: در این زمینه کارگروهی راه اندازی می شود و شرایط را رصد خواهد کرد. وی ادامه داد: در برخی از خیابان های شهر تهران به حدی شرایط برای تردد معلولان و سالمندان مشکل ساز است که در برخی از مواقع این افراد صدمه های جدی می بینند.
معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران تصریح کرد: بهزیستی به هیچ عنوان وظیفه کار اجرایی را در بحث مناسب سازی ندارد و تنها قوانین و ضوابط را به شهرداری ارجاع می دهد. اسدی در ادامه با اشاره به اینکه نمی توان به بحث مناسب سازی معابر در شهر تهران نمره خوبی داد، گفت: انتظار ما از اعضای شورای شهر تهران بسیار بیشتر است چرا که آنها می توانند با تصویب مصوبات، شرایط بهتری را برای جامعه هدف بهزیستی فراهم کنند.
تلاش های مدیریت شهری برای حضور سالمندان در شهر
اقبال شاکری رییس کمیته عمران شورای شهر تهران برخلاف معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران معتقد است وضعیت شهر تهران چندان هم برای سالمندان نامناسب نیست. او با بیان این که باید مصوبه «تهران، شهر دوستدار سالمند» را بررسی کرد و از شهرداری خواست تا نتایج عملیاتی این مصوبه را برای شورا ارسال کند به مهر گفت: بیشترین حضور افراد سالمند که اوقات فراغت خود را در آن سپری می کنند بوستان های شهر هستند که در این مدت بوستان های محلی افزایش خوبی داشته اند. وی از مناسب سازی ایستگاه های اتوبوس و اتوبوس ها برای استفاده سالمندان به عنوان تلاش مدیریت شهری برای مناسب سازی فضای شهری برای حضور سالمندان نام برد و گفت: مهم ترین نکته ای که باید توجه شود همسطح سازی خیابان ها است که سالمندان به راحتی امکان تردد داشته باشند و پیاده رو های پُر از پستی و بلندی مناسب تردد افراد سالمند نیستند. وی از سراهای محله و مساجد درخواست کرد برای اداره محلات از نقطه نظرات سالمندان هر محله استفاده کنند زیرا این افراد دقیق تر به مشکلات شهری می پردازند.
ابوالفضل قناعتی عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران نیز در خصوص اینکه چقدر شهر تهران سالمندانش را دوست دارد به مهر گفت: شهر تهران در شش ماهه پاییز و زمستان به دلیل آلودگی هوا شرایط نامناسبی برای سالمندان دارد و اگر سالمندی در این هوای آلوده از خانه بیرون بیاید ممکن است دچار مشکلات جسمی جدی شود. وی ادامه داد: در زمانی که هوا مناسب است نیز فضاهای شهری مناسب حضور این افراد نیست.اما چاره کارچیست؟ چه کنیم که سالمندان در شهر بیشتر تردد کنند و احساس راحتی بیشتری داشته باشند. در پژوهشی که با عنوان «شهر دوستدار سالمند» توسط ۳ کارشناس ارشد شهرسازی (محمدتقی ولی‌داد، سیده مریم مجتبوی و ناهید شهسواری) انجام شده است، به روشهای مناسب سازی محلات برای سالمندان اشاره شده است. معیارها و مشخصه های محیطی که در نهایت سالمندان را برای حضور در فضای عمومی ترغیب کرده و همچنین روش هایی برای مناسب سازی محلات ارائه می کند.
