به رغم تمام تبلیغات منفی که در سالهای اخیر در رابطه با مصرف برق بالای کولرهای گازی در رسانه های مختلف انجام شد استقبال از کولرهای گازی رو به افزایش بوده که علت اصلی آن پیشرفت فن آوری حاصل از سرمایه گذاری های گسترده شرکت های بزرگ دنیا در حوزه پژوهش و توسعه (R&D) بوده، چیزی که در کشور ما قحطی آن حس می شود. از جمله دستاوردهای این پیشرفت ها فن آوری اینورتر بوده که در واقع یک فن آوری الکترونیک با متعلقات مکانیکی آن است که وجود آن در سیستم های کمپرسور دار از قبیل کولرهای گازی اینورتر امکان متغیر کردن دور موتور کمپرسور را فراهم نموده و در نتیجه مصرف برق این کولرها را به میزان چشمگیری کاهش داده و تمام تبلیغات منفی که در اصل به نفع کولرهای آبی انجام می شد را خنثی کرده است. در این مقاله به تشریح فن آوری اینورتر و معرفی کولرهای گازی اینورتر دار می پردازیم. با کافه ساختمان همراه باشید.
افزایش بهره وری در کولرهای گازی
کولرهای گازی اینورتردار در حقیقیت نسل سوم کولرهای گازی به شمار می روند. به طور کلی کمپرسورهای کولرگازی را میتوان از نظر نوع کارکرد به دو مدل دور ثابت و دور متغیر که همان اینورتر ( Inverter) است تقسیم نمود. در کمپرسورهای دور ثابت تنظیم دما با خاموش و روشن شدن دستی کمپرسور انجام می گیرد که این کار در واقع باعث وارد شدن شوک به شبکه برق می شود. کولرهای گازی اینورتردار همان گونه که از نام آن ها بر می آید به وسیله تغییر دور کمپرسور از خاموش و روشن شدن مکرر کمپرسور یا موتور کولر جلوگیری میکنند که در نتیجه این فرآیند باعث صرفه جویی در مصرف برق می شود. در اصل اینورتر تبدیل کننده جریان مستقیم به جریان متناوب می باشد لذا ابتدا جریان متناوب شبکه به جریان مستقیم تبدیل شده و سپس در اینورتر به جریان متناوب با بسامدهای مختلف تبدیل می گردد. کنترل کمپرسور در دستگاههای با جریان متناوب (اینورتر دار) با تغییر فرکانس و در کمپرسورهای جریان مستقیم (بدون اینورتر) از طریق تغییر ولتاژ صورت می گیرد.
تصویر (1)، مقایسه بین مدل کولر گازی دارای اینورتر و بدون اینورتر
انواع اینورتر
مدل inverterV: برد اینورتر وی (V) نسل اول دستگاه های اینورتر به حساب می آید که همه شرکت های تولید کننده دست کم یک بار از آن استفاده نموده و آن را ارتقا داده اند.
مدل DCinverter: برد اینورتر دی سی (DC) جزو پیشرفته ترین سیستم های کاهش مصرف برق به حساب می آید این سیستم بیشتر در کولرهای گازی استفاده شده است که از کمپرسور روتاری حاره ای بهره می برند.
مدل DIGITAL inverter: برد اینورتر دیجیتال (DIGITAL ) اینورتر برای نخستین بار توسط شرکت سامسونگ ساخته شد این برد شکل بهینه شده اینورتر وی قلمداد میگردد هرچند که از لحاظ فنی همانند اینورتر وی بهینه سازی شده است و تفاوت آنچنان چشمگیری ندارد.
مدل NERO inverter: برد اینورتر نرو (NERO ) بیشتر در تولیدات شرکت های آمریکایی مانند جنرال الکتریک , وستینگ هاوس و ویرپول دیده میشود این سیستم حالت آماده به کار بسیار پیشرفته ای دارد و کمپرسور را در هنگام روشن و خاموش شدن ایمن می سازد.
مدل DUAL inverter: یا اینورتر جفت، برد اینورتر دوال (DUAL ) از لحاظ طراحی بسیار پیشرفته میباشد و قادر است مصرف برق را تابیش از 70% بهبود ببخشد این سامانه اینورتر بر روی کولر گازی های ساخت ال جی به صورت انحصاری نصب میباشد. در این ویدیو می توانید تفاوت فن آوری جفت اینورتر یا اینورتر دوقلو را ببینید.
مدل SMART inverter: یا اینورتر هوشمند، برد اینورتر اسمارت (SMART ) جدیدترین حالت دستگاه های اینورتر نصب شده بر روی کولرهای گازی میباشد که از لحاظ بهینه بودن توانایی پایین اوردن مصرف برق را تا بیش از 75 % داراست , اینورتر هوشمند بر روی مدل های کولر گازی تولید ال جی ، گری ، توشیبا ، هیتاچی، نصب میباشد.
مزیت های کولر گازی اینورتر
1) مصرف برق پایین: این نوع از کولر گازی ۳۰ تا ۶۰ درصد درمصرف برق صرفه جویی کرده که یکی از بزرگترین مزایای این سیستم است.
2) صدای بسیار کم: در مقایسه با کولرهای آبی و مدلهای قدیمی تر، به دلیل بهره مندی کولرهای گازی از فن آوری اینورتر تقریبا سرو صدای چندانی از این دستگاهها شنیده نمی شود.
3) زیبایی: کانالهای کولر آبی معمولا منظره چندان دلچسبی در فضای داخلی اتاق نداشته ضمن اینکه مهمترین ورودی گرد و خاک به داخل هستند. بویژه در فصل پاییز که وزش باد در مناطق مختلف ایران زیاد و رطوبت زمین کم است و گرد و غبار پدیدۀ شایعی است. در سوی دیگر ولی روز به روز به زیبایی و ظرافت پنل های کولر گازی افزوده شده و امکانات پیشرفته تری در آنها گنجانده می شود. از جمله تجهیز با فن آوری های ارتباطی مانند WIFI. امروزه پنل های دیجیتال و چشم نواز کولرهای گازی جزئی از طراحی و دکوراسیون داخلی محسوب می شوند!
معایب کولرهای گازی اینورتر
کولرهای گازی در گذشته به دلیل مصرف برق بالا چندان طرفدار نداشتند و معمولا کارشناسان با این توجیه که کولر آبی ارزانتر در می آید توصیه به استفاده از کولر آبی می کردند. هر چند این توصیه به دلیل غیرواقعی بودن قیمت آب در ایران با اشکال اساسی روبرو بود و بسیاری از مشکلات جانبی کولرهای آبی را نیز در نظر نمی گرفت با این وجود از نظر مصرف برق حق با آنها بود. لیکن در سالهای اخیر با پیدایش فن آوری های نوین مانند اینورتر و پیشرفت این فن آوری به اینورتر جفت یا اینورتر دوقلو (Dual Inverter) و همچنین اینورتر هوشمند یا (Smart Inverter) مصرف برق این کولرها از کولرهای آبی نیز کمتر شده است. ضمن اینکه کولرهای آبی تولید کشور همچنان با فن آوری 60 سال پیش تولید می شوند و به نظر می رسد که تولید کنندگان این کولرها که فروش خود را تضمین شده می بینند قصد چندانی برای دست به جیب شدن و نوآوری و بهبود کیفی کولرهای آبی ندارند. به طور کلی کولرهای گازی معایب مختصری دارند که به شرح زیر می باشد:
1) هزینه اولیه بالای خرید این کولرها: قیمت کولرهای گازی با در نظر گرفتن دستمزدها و درآمدها در کشور و بویژه با در نظر گرفتن افزایش چشمگیر و به طور دقیق تر پرواز قیمت ارز در یک سال اخیر بسیار بالا محسوب می شود. گرچه قیمت ارز پس از فتح قله 19 هزار تومانی در اواسط سال پیش با کمی کاهش ارتفاع در فصل سوم سال همراه شد ولی اوج گیری دوباره ارز در اواخر سال 97 و اوایل سال 98 تاثیر خود را بر تجهیزات و قطعات بویژه از نوع وارداتی گداشت و کولرهای گازی هم از این فراز و فرود تنها افزایش را لمس کرده و کاهش ها را به حساب شب ها گذاشتند. از اینرو برای دست یافتن به هوای دلپذیر در خانه و محل کار خود و لذت بردن از فن آوری جدید اینورتر باید با پرداخت دست کم 5 تا 6 میلیون و چه بسا بیشتر یک فوق پرفشار حاره ای قیمت را بر جیب خود حس کنید! با این وجود، با توجه به کیفیت بسیار پایین تهویۀ کولرهای آبی و کیفیت بالای هوای خنک کولرهای گازی اینورتر دار، سرمایه گذاری روی آنها می تواند همچنان جذاب و با لحاظ کردن بند توفیق اجباری به صرفه پنداشته شود. بویژه اینکه با وجود بحران دراز مدت آب در کشور که (به باور کارشناسان بارش های اخیر آن را به هیچ عنوان برطرف نساخته) و چشم انداز تداوم بحران آبی در سالهای آینده و همچنین مساله ورود آلاینده ها و ریزگردها به فضای داخل خانه از کانال کولرهای آبی، کولرهای گازی همچنان جذاب ترین گزینه تهویه ای به شمار می روند.
2) هزینه راه اندازی: با وجودی که نصب کولرهای گازی رایگان است ولی برای نصب به مواد و تجهیزات اضافی مانند لوله مسی و عایق و متعلقات دیگر نیاز است که پرداخت هزینۀ آن به عهدۀ خریدار است و شرکت های خدمات فنی صرفا عملیات نصب را به طور رایگان انجام می دهند و البته بابت نصب اولیه هم قاعدتا نباید هزینه رفت و آمد لحاظ شود.
3) مسایل نرم افزاری: به دلیل اینکه تمامی برنامه های سوار شده در این سیستم کاملا دیجیتال است و توسط مادربرد مرکزی کنترل میشود در صورت بروز هرگونه مشکل برای این برد به هیچ عنوان امکان راه اندازی این سیستم نیست و انحصار خدمات و قطعات در دستان شرکت تولید کننده است. از اینرو چنانچه از شرکتی که خدمات پس از فروش مناسبی در ایران ندارد خریداری شود امکان روبرور شدن با مشکل برای تامین قطعات زیاد است. البته رخ دادن چنین مشکلاتی بسیار نادر است.
4) تعمیر و نگهداری: برای تعمیر کولر گازی نیاز به تعمیرکاران متخصص بوده و بر خلاف کولرهای آبی که معمولا همۀ آقایان در انجام بیشتر امور آن از قبیل جایگزین کردن پوشال کولر و تسمه و روغنکاری متخصص بودند (خرابکاری ها و تعویض نکردن پوشال برای دو سه سال و گاهی یک دهه تمام، بماند!) تعمیر و نگهداری کولرهای گازی فقط از عهدۀ متخصص بر می آید ضمن اینکه دستکاری آنها توسط فرد غیر متخصص می تواند دستگاه را از شرایط ضمانت نامه خارج کند.
5) صداهای بعضا غیر قابل انتظار: گاهی اتفاق می افتد که صداهایی شبیه جیر جیر یا وز وز از پنل کولر به گوش می رسد که معمولا در کولرهای گازی بی کیفیت غیر اصل و یا در کولرهای بدون اینورتر رخ می دهد که قدیمی تر بوده و کیفیت ساخت آنها نیز در قیاس با کولرهای گازی اینورتر دار پایینتر است. این صدا ناشی از تمیز نبودن ساخت قطعات پنل و یا مونتاژ در داخل کارخانه باشد و و یا ناشی از حوادثی باشد که در حین حمل و نقل رخ می دهد بویژه اینکه کولرهای گازی یکی از کالاهایی است که از مبادی غیررسمی و عمدتا توسط کولبران با حمل در مسیرهای دشوار به کشور وارد می شود و ممکن است در مسیر دچار حوادثی از قبیل ضربه خوردن یا حتی افتادن روی زمین شود. در هر صورت اطمینان از اصل بودن کولر گازی خریداری شده می تواند چنین مشکلاتی را رفع کند.
اینورتر جفت یا (Dual Inverter)
فن آوری اینورتر جفت نوع ارتقا یافتۀ فن آوری اینورتر است که با استفاده از اینورتر جفت دَوَرانی با سرعت متغیر، بسامد (فرکانس) چرخشی گسترده تری را ایجاد می کند. در نتیجه سرعت سردکنندگی بالاتر رفته، کارآیی بهبود یافته و سر و صدای کمپرسور کاهش می یابد. این فن آوری به طور پیوسته سرعت کمپرسور را تغییر می دهد تا دما را در سطح دلخواه نگه دارد و در مصرف انرژی صرفه جویی کند.
تصویر (2)، اینورتر جفت
به طور خلاصه مزیت های فن آوری جفت اینورتر عبارتند از:
- سرما سازی سریعتر
- آسایش حداکثری کاربر
- قدرت و کارآیی بالاتر کمپرسور
- کاهش هزینه های نگهداری
- آلودگی صوتی کمتر
در ویدیوی زیر دو فن آوری اینورتر سنتی و اینورتر جفت به طور ساده مقایسه شده است. همچنین در این ویدیو مقایسه دقیق تر و کاملتری از فن آوری اینورتر جفت با فن آوری اینورتر معمولی ارایه شده است.
